Verplichte medezeggenschap in de onderneming
Waarom hebben sommige bedrijven geen ondernemingsraad?
Werknemers kunnen door middel van het gebruik van hun medezeggenschapsrechten hun stem laten horen binnen een onderneming. Dit kan bijvoorbeeld door het instellen van een ondernemingsraad (hierna: OR), waarin de werknemers vertegenwoordigd zijn. Veel ondernemers moeten op basis van de Wet op de Ondernemingsraden (hierna: WOR) verplicht een OR instellen. Deze verplichting bestaat als er bij een onderneming meer dan 50 personen werkzaam zijn. Toch zijn er veel bedrijven waar meer dan 50 personen werkzaam zijn, die ondanks deze verplichting, géén OR hebben ingesteld. Kan dit zomaar, en zo nee, kan een ondernemer hiertoe gedwongen worden?
Artikel 2 lid 1 van de WOR bepaalt dat de ondernemer een eigen OR dient in te stellen, wanneer er in zijn onderneming in de regel minimaal 50 personen werkzaam zijn. De zinsnede ‘in de regel’ houdt in dat het personeelsbestand voor langere tijd moet bestaan uit 50 of meer personen. Een tijdelijke overschrijding telt hier niet.
De werknemer
Naast degenen die op basis van een arbeidsovereenkomst werkzaam zijn binnen een onderneming, worden ook steeds vaker de flexibele arbeidskrachten bij het medezeggenschapstraject betrokken. Hierbij valt te denken aan uitzendkrachten, zzp’ers of payrollers. In artikel 1 lid 3 van de WOR is namelijk bepaald dat personen die op basis van een uitzendovereenkomst gedurende een periode van 24 maanden of meer bij een ondernemer werkzaam zijn, voor die ondernemer meetellen als ‘in de onderneming werkzame personen’.
Als er eenmaal voldaan is aan het vereiste dat meer dan 50 personen in de onderneming werkzaam zijn, dan rust de plicht tot het instellen van de OR op de ondernemer. Hieronder valt ook het opstellen van een voorlopig reglement en het organiseren van verkiezingen. De kosten die hiermee verbonden zijn komen voor rekening van de ondernemer.
De rechten van de ondernemingsraad
De belangrijkste rechten van de OR zijn het adviesrecht en het instemmingsrecht. Het adviesrecht is geregeld in art. 25 WOR. Als de ondernemer een besluit wil nemen over een bepaald punt, en dit besluit staat opgesomd in art. 25 WOR, dan moet de ondernemer eerst de OR om advies vragen. Het gaat hierbij om besluiten zoals het overdragen van de onderneming of het verschuiven van de zeggenschap binnen de onderneming.
Het instemmingsrecht is geregeld in art. 27 WOR. Dit recht strekt verder dan het adviesrecht. De OR moet met besluiten die in dit artikel staan opgesomd instemmen, alvorens de ondernemer over kan gaan tot uitvoering van het besluit. De besluiten uit art. 27 WOR zien veelal op de persoonlijke rechten van werknemers binnen een onderneming, zoals regelingen met betrekking tot pensioenverzekering, arbeidstijden of beloningssystemen.
Sancties voor de ondernemer
Wat gebeurt er wanneer een ondernemer verplicht is een OR in te stellen, maar dit bewust of onbewust niet doet?
Heeft de onderneming geen OR, maar hebben de werknemers daar wel behoefte aan, dan kunnen zij daartoe een verzoek indienen bij de ondernemer. De werknemers kunnen ook de vakbond inschakelen die leden heeft in de onderneming. De vakbond kan dan bij de ondernemer aandringen dat er een OR moet worden ingesteld. Als de ondernemer weigert, dan is er voor zowel de werknemers als voor de vakbond de mogelijkheid om de oprichting van een OR af te dwingen bij de kantonrechter.
Bij de kantonrechter kunnen de werknemers of de vakbond op grond van art. 36 WOR stellen dat de ondernemer in gebreke blijft t.a.v. het instellen van een OR terwijl dat wel verplicht is. De kans is groot dat de kantonrechter een termijn stelt waarbinnen de ondernemer alsnog een OR moet instellen op straffe van een dwangsom.
Einde OR
Lid 2 van artikel 2 WOR bepaalt tot slot dat de OR van rechtswege ophoudt te bestaan, indien in de onderneming niet langer in de regel 50 personen werkzaam zijn en de laatste zittingsperiode van de raad is verstreken. In de WOR is niet geregeld op welk moment gepeild wordt hoeveel personen binnen de onderneming werkzaam zijn. Hier blijft het dus bij een interpretatie van het moment wanneer personen ‘in de regel werkzaam zijn binnen de onderneming.’
Bent u een ondernemer en vraagt u zich af of u voor uw onderneming een ondernemingsraad moet instellen, of vindt u als werknemer dat uw baas ten onrechte geen ondernemingsraad heeft ingesteld? Neem dan vrijblijvend contact op met Yung Li via info@lw.nl of 050-3603768.
